29 маусымда Қазақстан Парламентінің Сенаты пленарлық отырыста екі оқылымда қарап, «Кәсіби біліктілік туралы» заңды мақұлдады. Құжатта ерікті және міндетті сертификаттау туралы баяндалған. Ерікті сертификаттаудан өтуге, ең алдымен, колледждер мен жоғары оқу орындарының түлектері мүдделі болады. Бұл туралы «Атамекен» ҰКП Адами капиталды дамыту департаментінің директоры Азамат Бейсенбенов айтты.

 - Қандай мамандықтарға сертификаттау міндеттеледі?

- «Кәсіптік біліктілік туралы» ҚР Заңының жобасына сәйкес, егер бұл Қазақстан Республикасының салалық заңдарында жазылған болса, мамандықтар біліктілікті міндетті түрде растайтын болады.  Міндетті сертификаттау, мысалы, дәрігерлерге, нотариустарға, адвокаттарға, кәсіби аудиторларға қатысты. Яғни, олар үшін бір дипломның болуы жеткіліксіз болады. Жұмысқа кірісу үшін міндетті сертификаттаудан өту керек.

 - «Атамекен» ҰКП ерікті сертификаттауға жататын мамандықтармен жұмыс істей ме?

 - «Кәсіптік біліктілік туралы» ҚР Заңының жобасы шеңберінде «Атамекен» ҰКП біліктілікті ерікті түрде растай отырып, кәсіптік біліктілікті тану орталықтарын мамандықтар бойынша аккредиттеуді жүзеге асыратын болады.

- Мамандықтар бойынша қанша стандарт әзірленді? Нарықтың өзгеріп отыратын қажеттіліктерін ескере отырып, сертификаттаудың жаңа стандарттарын әзірлеуге үлгересіз бе?

 - Ұлттық жіктеуішке сәйкес елде сабақтардың 12 мыңға жуық түрі (мамандықтар, жұмыс түрлері және т.б.) бар. Қазіргі уақытта «Атамекен» ҰКП-да 597 кәсіби стандарт бекітілді.  Олардың негізінде Кәсіптік біліктілікті тану орталықтары біліктілікті растау жөніндегі біліктілік бағдарламаларын дербес әзірлейді. Бекітілген 597 кәсіби стандарт барлық кәсіп түрінің төрттен бір бөлігін ғана қамтиды.

 - Жекелеген мамандық бойынша стандарт болмаса, не істеу керек?

 -  Кәсіптік стандарт болмаған жағдайда жұмыс берушілер, Кәсіптік біліктілікті тану орталықтары, білім беру мекемелері бар болған жағдайда басқа жіктеуіштерге сүйене алады немесе саланың кез келген өкілі өзінің қызмет бағыты бойынша кәсіптік стандартты әзірлеуге дербес бастамашылық жасай алады.

 - Неліктен бизнес пен азаматтарға сертификаттаудан өтіп, сертификат алуға кеңес беріледі?

- «Кәсіптік біліктілік туралы» ҚР Заңының жобасы шеңберінде өмір бойы үздіксіз оқыту қағидатын іске асыру мақсатында азаматтардың еңбек қызметі үшін жеке дағды мен бейресми және ақпараттық білім беруді тану жөніндегі норма бекітіледі. Жұмыс берушілерден өтемақы, кепілдіктер мен жеңілдіктер арқылы жұмыскерлер мен жұмыс берушілер үшін кәсіптік біліктілікті тану және жаңа дағдыларды алу; өз жұмыскерлерін біліктілігін арттыруға жіберетін жұмыс берушілер үшін қызметті декларациялау бойынша ынталандыру шаралары енгізіледі. Жұмыссыздарға кәсіптік біліктіліктерін тегін негізде тануға ваучерлер беру қарастыралады.

 - Сертификаты бар азаматтар, кәсіпкерлерде артықшылық бола ма?

 - Қазіргі кезде біз мамандарды сертификаттау элементін дамыту сатысындамыз. Болашақта бұл сертификаттар қызметкердің біліктілікке сәйкестігін растайды. Бұл шара жұмыс берушіге қызметкердің оның барлық талабына сәйкестігіне кепілдік береді. Ал қызметкерлерге бейресми және ақпараттық білім беру шеңберінде алынған біліктіліктерді растауға мүмкіндік береді. Сондай-ақ, бұл жұмыс берушілердің білім туралы дипломдарды танудан біліктілікті растау туралы сертификаттарды тануға кезең-кезеңімен көшудің алғашқы қадамдары. Айта кету керек, қазір жоғары білім беру дипломдарында оқу қорытындысы бойынша берілген біліктілік көрсетілмейді, тек азаматтың тиісті қызмет бағыты (мамандығы) бойынша оқығанын растайтын құжат қана беріледі.

 - Сертификатты алудың алгоритмі қандай? Оны жетілдіру қажет пе?

- Қазіргі кезде уәкілетті мемлекеттік орган – ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі Біліктілікті растау туралы сертификат алу алгоритмін «Кәсіптік біліктілік туралы» ҚР Заңының жобасы шеңберінде атынан пысықтап жатыр. Бірақ қазіргі уақытта «Атамекен» ҰКП жанындағы сертификаттау орталықтарының тізіліміндегі Кәсіптік біліктілікті тану орталықтары жүгіну және сол орталықтарға тиісті емтихандарды тапсыру үшін өтінім беру жеткілікті. Ұлттық палата сертификаттау орталықтарының тізілімімен мына сілтеме бойынша танысуға болады:  https://atameken.kz/ru/services/16

 - Сертификаттаудан өтуге азаматтарды қалай қызықтыруға болады? Сертификаты бар және сертификаты жоқ қызметкерлерде еңбекақысы түрлі бола ма?

- Бұл мәселе жұмыс берушінің қалауы бойынша. Бірақ сертификаттау элементінің өзі қызметкерлерді өзін-өзі дамытуға және өзінің біліктілік деңгейін арттыру үшін жаңа біліктіліктерді зерттеуге итермелейтінін атап өткен жөн. Бұл өз кезегінде оның кәсібилігіне және тиісті еңбекақысы өзінің жоғары білікті дағдыларына сәйкес келуіне тікелей әсер етеді.

 - Сертификаттау орталығында өз біліміңізді қалай растауға болады? Егер сіз бірінші рет сертификаттаудан өте алмасаңыз, онда қайта тапсыру қарастырылған ба? Қанша рет қайта тапсыруға болады?

 - «Мамандарды тәуелсіз сертификаттауды ұйымдастыру және өткізу тәртібі» адами капиталды дамыту мәселелері бойынша «Атамекен» ҰКП жүйесіндегі өзара іс-қимыл регламентіне №23 қосымшаға сәйкес біліктілік емтихандарын тапсыруға 1 рет 10   жұмыс күнінен ерте емес, қайта тапсыруға өтініш негізінде рұқсат етіледі.. Кейіннен қайта тапсыруға 3 (үш) ай өткеннен кейін жол беріледі.

 - Қосымша сертификаттау орталықтары ашыла ма? Сондай орталық ашу үшін аккредиттеуді қалау өтуге болады? Орталықты кімдер аша алады? Талаптары қандай?

 - Қазіргі уақытта орталықтарды кез келген сала өкілдері аша алады. Ең бастысы, оларға «Атамекен» ҰКП жүйесіндегі «Мамандарды сертификаттау орталықтарының тізілімін және сертификатталған мамандар тізілімін қалыптастыру және жүргізу» адами капиталды дамыту мәселелері бойынша өзара іс-қимыл регламентінің 6-тармағында сипатталған барлық біліктілік талабынан өту қажет. Аталған құжатпен мына сілтеме бойынша «Ұлттық біліктілік жүйесінің нормативтік құжаттары» бөлімінде танысуға болады https://atameken.kz/ru/services/16.

Айта кету керек, «Кәсіптік біліктілік туралы» ҚР Заңының жобасы қабылданғаннан кейін «Атамекен» ҰКП аккредитациясы ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі бекіткен қағидалар негізінде берілетіндігіне байланысты біліктілік талаптары өзгертіледі.