Қазақстандағы әйелдер кәсіпкерлігін дамытудағы елеулі жетістіктерге қарамастан әйелдер бизнесті ашуда да, оны басқаруда да, әсіресе бастапқы кезеңдерінде көптеген қиындықтарға тап болып отыр. Бұл – ең алдымен, қаржыландырудың жетіспеушілігі, сондай-ақ, әсіресе ауылдық жерлерде қажетті дағдылар мен ақпараттың жеткіліксіздігі. «Әйелдер кәсіпкерлігін қолдау арқылы ауылдың тұрақты дамуы» республикалық конференциясына қатысушылар осы кедергілерді еңсерудің жолдарын іздеді.

Статистика экономикадағы ШОБ үлесінің өсуін, жұмыспен қамтылғандар санын, жұмыс істеп тұрған және жаңадан тіркелген шағын және орта бизнес субъектілері санының өскенін растайды. ҚР Ұлттық экономика министрлігінің деректері бойынша республиканың ЖІӨ-дегі ШОБ үлесінің өсуі 10 жыл ішінде 16 пайыздық тармақты құрап, 2022 жылы 33,5%-ға жетті. Жұмыспен қамтылғандар саны 35%-ға артып, 3,5 млн адамды құрады. Оның 31%-ы немесе 1 млн-ы – әйелдер. Жұмыс істеп тұрған ШОБ кәсіпорындарының саны 2012 жылдан бастап 44%-ға өсті және 1,4 млн астам әйелдерді шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің 43,5% басқарады.

 «Ауылды қолдаудың мемлекеттік шаралары туралы қажетті ақпарат алу және оны өңірлердегі аудиториямызға жеткізу, қоғамдық ұйымдар мен бизнеспен ынтымақтастыққа арқа сүйе отырып бірлескен бағдарламаларды жоспарлау үшін серіктестіктің барлық тараптары үйлесімді әрекет етуі қажет», – деді Қазақстанның Ауыл әйелдері форумы ұйымдастыру комитетінің төрайымы Майра Айсина.

Қазақстандағы әйелдер кәсіпкерлігін қолдауды көздейтін «Coca-Cola Белестері» секілді әлеуметтік жобаларды жүзеге асырудағы табысты тәжірибе гендерлік теңдікті қамтамасыз ету және барлық әйелдер мен қыздардың құқын кеңейту, лайықты еңбек пен экономикалық өсу сияқты тұрақты даму мақсаттары арасында тікелей өзара байланыс қажет екенін көрсетеді.

 Кәсібін жаңа бастаған кәсіпкерлерді қолдау және халықты жұмыспен қамту саласында жұмыс істейтін қоғамдық ұйымдар онлайн форматта білім беру қызметтерін көрсетуде айтарлықтай тәжірибе жинақтады. «Қосалқы ауыл шаруашылығы мектебі» (https://farmerschool.kz/) және «кәсіпкерлік негіздері» (https://ccb.kz/) тегін оқыту платформаларын түрлі серіктестер қолдана алады. Мәселен, «қосалқы ауыл шаруашылығы» мектебі 2021 жылдан бастап «еңбек мемлекеттік платформасына енгізілген. Ал бүгін конференция алаңында ҮЕҰ – осы оқыту платформаларын әзірлеушілер «Атамекен» ҚР ҰКП-мен ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойды.

«Көпжақты серіктестік пен ұжымдық қатысу кәсіпкер әйелдерге, әсіресе кәсібін енді бастаған қыз-келіншектерге экономиканың барлық саласында өзгерістерді ынталандыру үшін өте маңызды екенін білеміз. Сондықтан әйелдер және олардың отбасы мүшелерінің экономикалық жағдайын жақсартуға және жалпы әйелдер кәсіпкерлігін қолдауға бағытталған жобаларды іске асырудағы білікті серіктестердің ынтымақтастығын қолдаймыз. Осы конференция аясында «Жасыл» экономика және G-Global дамыту коалициясы» ЗТБ және «Әлеуметтік динамика»қоғамдық қорымен ынтымақтастық туралы меморандумға қол қою арқылы өз ниетімізді бекітеміз, – деп атап өтті «Атамекен» ҚР ҰКП басқарма төрағасының бірінші орынбасары Мақсат Қиқымов.

  Сондай-ақ, «Атамекен» ҰКП басқарушы директоры Салтанат Әбдікәрімова Қазақстанда 2022 жылдың наурызынан бастап Ұлттық кәсіпкерлер палатасының Өңірлік кәсіпкерлер палаталары базасында әйелдер кәсіпкерлігін дамыту орталықтары іске қосылғанын айтты. Орталықтардың міндеті – қажеттіліктер негізінде қызмет көрсету және әйелдердің анықталған қажеттіліктеріне байланысты оқыту мен тәлімгерлік тақырыптарын одан әрі қалыптастыру. 2023 жылдан бастап Орталықтар Қазақстанның барлық өңірінде «бір ауыл – бір өнім» қосымша қызметімен жұмыс істейтін болады.

 Сондай-ақ, ұлттық экономика, еңбек және халықты әлеуметтік қорғау, ауыл шаруашылығы министрліктерінің өкілдері ауыл тұрғындарының өмір сүру сапасын және олардың табыс деңгейін арттыру бойынша жағдайды қалыптастыру үшін мемлекеттік қолдау шаралары туралы өзекті деректерді бөлісті. Қолдаудың негізгі құралдары –пайыздық мөлшерлемені субсидиялау, кәсіпкерлердің кредиттеріне кепілдік беру және мемлекеттік гранттар беру, сондай-ақ реттеу саясатын жетілдіру.

 «Талдау нәтижесі ақшалай түрде көрсетілгеніне қарамастан, ең алдымен Жобаны іске асыру нәтижесі бойынша оның құндылығын көрсету қажет болды. Сондай-ақ өңірлер мен жалпы ел тұрғындарының өмір салты, түсінігі мен әйелдер кәсіпкерлігіне деген көзқарасында елеулі өзгерістер пайда болғанын атап өткен жөн. Елеусіз болса да осындай оң өзгерістерге қол жеткізу – жыл сайын сәтті жүзеге асырылып келе жатқан «Coca-Cola Белестері» жобасының басты мақсаты», – деп атап өтті «Әлеуметтік динамика» қоғамдық қорының директоры Елена Ожго.

Қазақстанда әйелдердің бизнеске қатысуын дамытудағы елеулі прогреске қарамастан, әйелдер бизнесті құру, басқару кезінде де, әсіресе бастапқы кезеңдерде көптеген қиындықтарға тап болады. Басқа нәрселермен қатар, бұл, ең алдымен, қаржыландырудың жетіспеушілігі, сондай-ақ қажетті дағдылар мен ақпараттың жетіспеушілігі, әсіресе ауылдық жерлерде жағдай қиындау. Осы мәселелерді шешудің кілті, бүгінгі конференцияны ұйымдастырушылардың пікірінше, сапалы желі құру, бизнес-білімге қол жеткізудің қарапайымдылығы, өз жобаларын қаржыландыру мүмкіндігі.

  «Қазақстандағы әйелдер кәсіпкерлігін қолдауды көздейтін «Coca-Cola Белестері» секілді әлеуметтік жобаларды жүзеге асырудағы табысты тәжірибе гендерлік теңдікті қамтамасыз ету және барлық әйелдер мен қыздардың құқын кеңейту, лайықты еңбек пен экономикалық өсу сияқты тұрақты даму мақсаттары арасында тікелей өзара байланыс қажет екенін көрсетеді. Салынған инвестиция мен алынған нәтижелерді сараптап, салыстыру қажет. Жобаларды бағалау қоғамдағы өзгерістердің бар-жоғын және сипатын көрсетуі тиіс», – дейді The Coca-Cola Foundation өкілі Александра Аккирман.

2023 жылдың 1 наурызынан бастап жыл сайынғы оқыту кезеңі мен кәсіп бастағысы келетін әйелдер арасындағы үздік бизнес-идеяға арналған «Coca-Cola Белестері» байқауы басталады. Байқау нәтижесі бойынша жеңімпаздарға грант ұсынылады. Байқау 2023 жылдың 11 қазанына дейін жалғасады. Марапаттау Астанадағы Ауыл әйелдерінің республикалық форумында өтеді.

Анықтама:

2013 жылы құрылған «Белестері» жобасы бүкіл Қазақстан аумағында, атап айтқанда өңірлерде кәсіпкерлік негіздері бойынша оқыту бағдарламаларын жүргізу арқылы әйелдер кәсіпкерлігін дамытуға бағытталған. Онлайн мектеп курстары https://farmerschool.kz/, ҚР Еңбек және әлеуметтік қорғау министрлігінің платформасында орналастырылған https://skills.enbek.kz/. Қосымша ақпарат https://ccb.kz/