Бүгін ҚР Парламенті Мәжілісінің пленарлық отырысында «Ақ жол» ҚДП фракциясының депутаты Ерлік Өмірғали «Атамекен» ҰКП жүргізіп жатқан жұмысқа қатысты, атап айтқанда кәсіпкерлерге көмек көрсетіліп жатқан жоқ деген сын айтты.

Айта кетейік, «Атамекен» ҰКП интернеттің пайда болуын, төтенше жағдайдың аяқталуын және басқа да жағдайларды күтпей, бірден бизнеске тәулік бойы шұғыл көмек көрсетуге кірісті.

Осылайша, 6 қаңтардан бастап Палата бизнеспен жедел байланыс желісін ұйымдастырды. Оның көмегімен кәсіпкерлер ғана емес, қарапайым азаматтар да төтенше жағдай режиміндегі жағдай мен одан әрі іс-қимыл алгоритмі туралы ақпарат алып отырды, сондай-ақ келтірілген залал туралы мәліметтерін хабарлады.

2022 жылғы 6-19 қаңтар аралығында «Атамекеннің» сall-орталығына  9 мыңға жуық қоңырау түсті, олардың 3,2 мыңнан астамы бизнес мүлкінің залал мәселелеріне қатысты болды. Сондай-ақ, қарапайым азаматтардан 2,3 мың қоңырау қабылданды.

Осындай қиын-қыстау күндері кәсіпкерлермен және халықпен жүргізілген ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын дұрыс бағаламауды надандықтың көрінісі деп санаймыз.

«Атамекен» ҰКП-сыз әкімдіктердің кәсіпкерлік басқармалары мен құқық қорғау органдары жинайтын залал статистикасы туралы ақпаратқа қатысты айтар болсақ, ҰКП ақпараты бизнес тәртіпсіздіктерден зардап шеккен барлық өңірді қамтитын жиынтық және толық (қызмет түрі, бизнес субъектінің көлемін анықтау, сақтандырудың болуы, қызмет көрсетілетін несиенің болуы, залал түрі, мүлікті растайтын құжаттардың болуы) болып саналатынын хабарлаймыз.

Бұл ақпарат залал мен оның сипатын, зардап шеккен субъектілер мен объектілердің санын бағалауға, келтірілген залалды дәлелдеуде қиындықтар туындайтынын, кредиторлар алдындағы мерзімін ұзарту тәуекелін және зардап шеккен кәсіпкерлерге қолдау көрсету жөніндегі жұмысты іске асыруды қамтамасыз ететін басқа да факторларды бағалауға мүмкіндік берді. Бұл туралы Президент Қасым-Жомарт Тоқаев 11 қаңтарда Парламент Мәжілісінің отырысында айтқан болатын.

Бизнес тап болған және тап болуы мүмкін проблемаларды түсіне отырып, қызметті, айналым капиталын және инфрақұрылымды жедел қалпына келтіру мақсатында бизнеске келтірілген залалды өтеу жөніндегі қағидалар жобасы әзірленіп, Үкіметке ұсынылды.

Бұл ережелер кәсіпкерлерге залалдың үш санаты бойынша мәлімдеуге және жедел тәртіпте өтемақы алуға мүмкіндік береді. Ережені Үкімет пен мемлекеттік органдар қолдады және бекітілгені күтілуде.

Сондай-ақ, Палата InfoKazakhstan.kz платформасындағы жұмысты аяқтады. Бұл кәсіпкерлерге келтірілген залалды өтеу туралы өтініштерді орталықтандырып қабылдауға мүмкіндік береді.

Сонымен қатар, «Атамекен» ҰКП жинаған бизнес деректері бюджеттен бөлуге қажетті соманы анықтауға мүмкіндік берді. Бюджетке артық жүктемені болдырмау мақсатында өңірлік бизнестің бастамасы бойынша қор құрылды, оның қаражаты зардап шеккендерді қолдауға бағытталатын болады.

Екіншіден, «Атамекен» ҰКП осы күндері байланыс орталығына бизнестен келіп түскен ұсыныстар мен ақпаратты ескере отырып, осы жылдың 7 қаңтарында зардап шеккен бизнесті қолдау бойынша жедел және жүйелі шараларды дайындап, Ұлттық экономика министрлігіне ұсынды.

Нақты қолдау шаралары бойынша ұсыныстар мынадай тармақтардан тұрады:

1.       Қылмыстық әрекеттерден зардап шеккен бизнес субъектілеріне және жеке тұлғаларға біржолғы өтемақы төлеуді қамтамасыз ету;

2.       Қылмыстық әрекеттерден зардап шеккен бизнес субъектілеріне ЕДБ мен МҚҰ несиелері бойынша комиссия төлемдері мен негізгі борыш сомасын ұлғайтпай, төлемдерді 2022 жылғы 1 шілдеге дейін кейінге қалдыруды ұсыну;

3.       Қылмыстық әрекеттерден зардап шеккен бизнес субъектілеріне 2022 жылғы 1 шілдеге дейін салықтар және өзге де міндетті төлемдерді төлеу мерзімін кейінге қалдыруды, сондай-ақ өсімпұлдар/айыппұлдарды есептемеуді ұсыну;

4.       Қылмыстық әрекеттерден зардап шеккен бизнес субъектілеріне 2022 жылғы 1 шілдеге дейін шоттарды бұғаттауға тыйым салуды енгізу;

5.       Қылмыстық әрекеттерден зардап шеккен бизнес субъектілеріне 2022 жылғы 1 шілдеге дейін есептілік нысандарын (салықтық, статистикалық және т.б.) ұсыну бойынша мерзімін кейінге қалдыруды ұсыну;

6.       Қылмыстық әрекеттерден зардап шеккен бизнес субъектілеріне өңірлік ӘКК арқылы айналым схемасы 1-2% ставка бойынша кепілсіз жеңілдетілген несие  беру;

7.       Қылмыстық әрекеттерден зардап шеккен бизнес субъектілеріне 2022 жылғы 1 сәуірге дейін коммуналдық төлемдерді төлеу мерзімін кейінге қалдыруды ұсыну;

8.       Қылмыстық әрекеттерден зардап шеккен бизнес субъектілеріне қатысты 2022 жылғы 1 ақпанға дейін жалдау төлемдерін есептеуді тоқтата тұру (не бюджеттен субсидиялау).

Нақты шаралардан бөлек бизнесті жылдам қалпына келтіру мақсатында  көлденең қолдау шаралары бойынша ұсыныстар қатарында:  

1. 2022 жылғы 1 шілдеге дейін тауарларды (аяқ киім, тондар, дәрілік заттар, жеңіл өнеркәсіп тауарлары, темекі бұйымдары, алкоголь өнімдері, су және құрамында қанты бар сусындар) таңбалау жөніндегі заңға тәуелді НҚА талаптарының қолданылуын тоқтата тұру;

2. e-Salyq Business енгізуді қоспағанда, Мемлекеттік кірістер комитетінің бизнеске қатысты пилоттық жобаларын 2022 жылғы 1 шілдеге дейін тоқтата тұру;

3. 2022 жылғы 1 шілдеге дейін ақылы жолдарды пайдаланғаны үшін төлем талаптарын тоқтата тұру;

4. Утилизациялық алым бойынша төлемдерді алым орындылығын одан әрі бағалай отырып, 2022 жылдың соңына дейін тоқтата тұру;

5. Интернет дүкендер арқылы сатылатын тауарлар бойынша ҚҚС төлеуден 2022 жылғы 1 шілдеге дейін босату;

6. Мемлекеттік және квазимемлекеттік секторлардың арнайы тәртібін қабылдау. Тауарларды отандық тауар өндірушілерден ғана сатып алуды көздейтін мемлекеттік және квазимемлекеттік сатып алу, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ-ның және жер қойнауын пайдаланушылардың сатып алуларының арнайы тәртібін қабылдау, жосықсыз өнім берушілер тізіліміне қоспау, ОТӨ үшін кемінде 50% аванс төлеуді, сатып алу туралы шарттар бойынша 5 жұмыс күні ішінде ақы төлеу.

7. Халық табысын арттыруға әсер етпейтін, басым емес болып саналатын сатып алуды алып тастау мәніне сатып алу жоспарларын қайта қарау.

 8. «Бастау Бизнес» жобасы  түлектерін микронесиелеу үшін әкімдіктер және ҰКП қатысуымен МҚҰ қорын толтыруға қосымша қаражат бөлу бар.

Алайда, өкінішке қарай, Экономика министрлігі кәсіпкерлікті қолдау жөніндегі уәкілетті орган ретінде бизнеске айтарлықтай жәрдемдесетін және бизнестің  одан әрі қарайғы іс-қимылы туралы түсінік беретін осы шараларды толық көлемде ескермеген. Олар Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша Экономика министрлігі әзірлеп жатқан Үкіметтің 2022 жылға арналған іс-қимыл бағдарламасында қаралып, ескерілетін болады деп үміттенеміз.

Форс-мажорға қатысты. Еңсерілмейтін күш мән-жайлары туралы анықтама беру халықаралық тәжірибеде бар. Мұндай құжаттар бизнестің барлық өзара қарым-қатынасында, оның ішінде сатып алу, тауарларды жеткізу, жұмыстарды/қызметтерді орындау туралы шарттар бойынша міндеттемелерді орындамаған, сақтандыру компаниялары үшін растау қажет болған кезде пайдаланылады.

Тиісінше, олар, егер форс-мажор жағдайларының нәтижесі болса, өз міндеттемелерін толық немесе ішінара орындамағаны үшін бизнес субъектінің жауапкершілігін алып тастайды.

 «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасы кәсіпкерлердің қылмыстық әрекеттерінен зардап шеккен адамды одан әрі қолдау бойынша мемлекеттік органдар тарапынан жедел шешім қабылдауға, сондай-ақ Палата «Ақ жол» партиясымен бұған дейінгідей жемісті және сындарлы жұмысқа үміт білдіреді.