Елордада Нұр-Сұлтан қаласының әкімі Алтай Көлгінов қала кәсіпкерлерімен кездесті. Кездесуді «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасы жергілікті атқарушы органмен бірлесіп ұйымдастырды. Мемлекет басшысының осы жылдың 19 мамырында бизнес-қоғамдастық өкілдерімен кездесуі барысында мәлімдеген тапсырмасын орындау мақсатында қолға алынған шараға «Атамекен» ҰКП, салалық қауымдастықтар, құқық қорғау және қадағалау органдарының өкілдері, әкімдік, заңгерлік қоғамдастық өкілдері қатысты.

«Атамекен» ҚР ҰКП Төралқа төрағасы Райымбек Баталовтың айтуынша, бизнес өкілдері мемлекеттік шенеуніктердің алдында бизнестің өзекті мәселелерін көтере алатын, бизнесті дамытуға кедергі келтіретін әкімшілік кедергілерді талқылай алатын ашық пікірталас алаңы – бизнесті қорғау мен қолдаудың экожүйесін құруға көмектеседі.

«Адвокаттар алқасы мен заңгерлік қауым арқылы, кәсіпкерлердің тікелей өтініштері арқылы палата өңірлер бойынша бизнестің түйткілді мәселелерінің жалпы көрінісін анықтайды. Мұндай алаңдар бизнес үшін өте маңызды. Өйткені олар шешім қабылдаушылар деңгейінде мәселелерді айтып қана қоймай, бұл мәселелердің әкім, прокурор және мемлекеттік органдар тарапынан бақылауға алынуын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Ашық айыптауда туындаған жағдайларда кімдікі дұрыс, кімдікі бұрыс екені белгілі болады. Мұндай ашық диалог бизнесті де, мемлекеттік органдарды да тәртіпке келтіреді», – деп атап өтті Райымбек Баталов.

Спикер мұндай кездесулер тоқсан сайын өткізіліп тұратынын, жиі кездесетін және өткір проблемаларды жүйелеп қана қоймай, мәселелердің бүкіл институционалдық тарихын және оларды шешу жолдарын қадағалайтынын айтты.

Ашық микрофон форматында астаналық кәсіпкерлер жер қатынастары, қаланы салу және абаттандыру, жобалық қаржыландыру, әлеуметтік сала және білім беру салаларындағы мәселелерді айта алды.

Сонымен, Нұр-Сұлтан қаласы адвокаттар алқасының адвокаты Әлия Құлыбекова Қаржы мониторингі агенттігінің (ҚҚА) «ұсынымдары» – мәмілелерді немесе кәсіпкерді мемлекеттік тіркеуді жарамсыз деп тану туралы талаппен сот салық органдарына азаматтық сотқа жүгіну жөніндегі өтініш хаттарына қатысты тәжірибені жоб қажеттігін айтты.

Спикердің айтуынша, Қылмыстық кодекстің 216-бабы (Іс жүзінде жұмыстар орындалмай, қызметтер көрсетілмей, тауарлар тиеп-жөнелтілмей шот-фактура жазу бойынша іс-әрекеттер жасау), 245- бабы (Ұйымдардан салықты және (немесе) бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуден жалтару) бойынша тергеу кезінде сотқа дейінгі тергеп-тексеру органы салық органдарының олардың шеңберінде тиісті шот-фактуралар жазылған мәмілелерді жарамсыз деп тану туралы не контрагентті мемлекеттік тіркеуді жарамсыз деп тану туралы сотқа талап-арыздар жолдауына бастамашылық жасайды.

Азаматтық сот ісін жүргізуде салық органдары өз талаптарын растайтын дәлел ретінде кәсіпкерге қатысты қылмыстық іс қозғау фактісін пайдаланады. Қалыптасқан тәжірибеге сәйкес азаматтық соттар қылмыстық іс қозғау фактісін мәлімделген талаптың пайдасына дәлел ретінде ескереді және мәмілені немесе кәсіпкерді мемлекеттік тіркеуді жарамсыз деп таниды. Алдағы уақытта азаматтық соттың мұндай шешімі қылмыстық процесте дәлелдеме ретінде пайдаланылады. Яғни, қылмыстық іс қозғау фактісі алдымен азаматтық процесте қажетті шешімді алу үшін пайдаланылады, ал кейіннен мұндай азаматтық процесте қабылданған шешім қылмыстық істе кәсіпкердің кінәсін дәлелдейтін дәлел ретінде пайдаланылады. Бұл ақылға қонбайтын тәжірибе, деді ол.

«Шын мәнінде, біз жабық қылмыстық іс бойынша дәлелдемелерді жасап жатырмыз. Дегенмен бұл Қылмыстық іс жүргізу кодексіндегі іс бойынша дәлелдеме жасауға тыйым салатын тікелей тыйым салатын нормаға қайшы келеді. Біз оларды тіркеп, белгілей аламыз, сарапшылар, мамандардың пікірін аламыз, бірақ кәсіпкердің кінәсін дәлелдейтін, яғни қосымша салық салуға негіз жоқ, жетіспейтін дәлелдемелерді жасай алмаймыз.

Өкінішке қарай, құқық қорғау органдары мұндай істерге қосымша сараптама тағайындамайды, экономикалық сараптама тағайындамайды, бұл тек математикалық есептеу ғана емес – ҚҚС және КТС үшін қандай болжамды сома алынуы керек, – қылмыстық істе осындай салықтарды қосымша есептеу үшін негіздер бар ма, осындай жұмыстар немесе қызметтер орындалды ма, көрсетілді ме білу керек. Бізде мемлекеттік және жеке зертханалар бар. Өкінішке қарай, бұл жүргізілмейді», – деді Әлия Құлыбекова.

Нұр-Сұлтан қаласы бойынша Мемлекеттік кірістер департаментінің өкілі атап өткендей, сотқа талап-арыздарды беру кезінде мәселелер бітімгершілік комиссиясынан өтеді, «бірақ бұл баптар бойынша қандай материалдар болғанын егжей-тегжей қарастыру қажет».

Өз кезегінде Нұр-Сұлтан қаласы бойынша Экономикалық тергеу басқармасының басшысы Қайрат Бижанов 216 және 245-баптар бойынша салық департаментінің қорытындысы негіз болып табылатынын айтты.

«Олардың мамандарының қорытындысынан кейін ғана тізілімге еніп, сот тергеуі басталады», – деп жауап берді ол.

Кәсіпкерлер құқығын қорғау және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес кеңесінің мүшесі, «АудБух» ЖШС басшысы Гүлжан Әбілова жарамсыздық белгілері бар мәмілелер бойынша материалдарды сотқа дейін қарау аясындағы келісу комиссиясының тиімсіз жұмысы туралы айтты.

«Осы жылдың басынан бері 238 кәсіпкерге қатысты 53 келісім комиссиясы өткізілді. 180-і бойынша мәмілелерді жарамсыз деп тану туралы талап арыздарды сотқа жолдау туралы, 58-і бойынша материалдарды қосымша қарау қажеттігі туралы шешім шығарылды. Соның нәтижесінде сотқа жасалған мәмілені жарамсыз деп тану туралы талап-арыздарды жіберу туралы қаулылар шығарылды. Мәмілелер жарамсыз деп танылады. Осылайша, бітімгершілік комиссиялары шеңберінде 99% жағдайда мәмілелерді жарамсыз деп тану туралы сотқа талап арыздар беру туралы шешімдер қабылданады. Жұмысты тереңдетпей, толық емес, ақаулы талдау жүргізіліп жатыр деп айта аламын. Келісім комиссиясына берілетін талдау мәтіні барлығына бірдей. Бір мәтінді барлық компанияларға қолдануға болмайды және бір талдау жүргізу мүмкін емес. Қызмет түрлеріне, бар факторларға назар аудару қажет», – деді спикер.

Гүлжан Әбілова келісім комиссиясының жұмысы ретсіз екенін, оның ішінде оның құрамында мемлекеттік кірістер органдары қызметкерлерінің басым бөлігі (мысалы, мемлекеттік кірістер органдарының 4 қызметкері және Кәсіпкерлер палатасының 1 өкілі) болуына байланысты тиімсіз екенін атап өтті. Сонымен қатар, келісім комиссиясын өткізбей талап арыз беру жағдайлары да бар. Ол келісім комиссиясының құрамына қоғам қайраткерлерін қосу, сондай-ақ мемлекеттік кірістер органының 1 қызметкері, Кәсіпкерлер палатасы өкілдерінің 1 мүшесі және 1 қоғам қайраткерінен тұратын 3 адамнан тұратын комиссиялардың құрамын құруды ұсынды. Нұр-Сұлтан қаласы бойынша Мемлекеттік кірістер департаментінің өкілі айтылған ұсыныстардың қарастырылатынын айтты.

Кездесудің барлық тараптар үшін пайдалы екенін атап өткен «Атамекен» ҚР ҰКП Төралқа төрағасы Райымбек Баталов тоқсанына бір рет бас қосып қана қоймай, осы уақыт ішінде жұмыс кездесулерін өткізуді ұсынды.

«Біз жұмыс режимі мен өзара әрекеттесуді өзгерту қажет екенін түсінеміз. Шынын айтқанда әуре-сарсаңға салу ешкімге жараспайды, сондықтан келісім бойынша тоқсанына бір рет кездессек дейміз. Бірақ осы тоқсанда жұмыс тәртібінде – біз өз тарапымыздан сіздермен, басқа бақылау-қадағалау органдарымен бірге бұл жұмысты атқарамыз», – деді Райымбек Баталов.

Елорда әкімі Алтай Көлгінов бұл ұсынысты қолдады.

«Мен «Атамекен» алаңында тақырыптық кездесулер өткізуді ұсынамын, тоқсан өткенін күтудің қажеті жоқ. Тоқсанына бір рет осындай кеңейтілген жиын өткізуге болады. Әкімдік тарапынан бизнес өкілдеріне жүйелі қолдау көрсететін бірқатар шараларды қолға алдық. Кәсіпкерлікті, әсіресе шағын және орта бизнесті қолдаудың тиімді тетіктерінің бірі – «СПК Астана» АҚ қызметі. Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы кәсіпкерлерге «Астана Инвест» және индустриялық парк арқылы АЭА аумағында бюрократиялық кідіріссіз және кедергісіз, жеңілдікті преференциялармен жер телімдерін беруге мүмкіндік береді. Бұл шаралар дағдарыс кезеңінде ерекше және маңызды рөл атқарды.

Сонымен қатар, түрлі бағдарламаларға гранттар мен жеңілдетілген несиелер беріледі. Мәселен, биыл жаңа бизнес-идеяларды жүзеге асыруға 130-дан астам грант берілді, бұл өткен жылмен салыстырғанда 2 есеге көп. Біз инженерлік желілерді ШОБ-қа қосу түрінде қолдау көрсетеміз, бизнес шығындарын қолдау және азайту үшін қажетті инфрақұрылымды жасаймыз. Бүгінде «iQala» қалалық қызмет көрсету орталығы, «Astana Invest» инвесторларға арналған фронт-офис және т.б. табысты жұмыс істеуде», – деді Нұр-Сұлтан қаласының әкімі Алтай Көлгінов.

Сондай-ақ мемлекеттік сатып алуды ұйымдастыру, 2020-2025 жол картасы аясында жетіспейтін инженерлік инфрақұрылымды қорытындылауды қолдау тетігін жетілдіру, жер телімдерін сатып алу кезінде лоттар бойынша тауарлар/жұмыс/қызметтердің құнының ең төменгі жоспарланған көлеміне қатысты мәселелер көтерілді.

Әрбір кәсіпкер әкімге және басқа да мемлекеттік органдардың өкілдеріне тікелей сұрақ қоя алатын, бақылау және қадағалау органдарының өкілдеріне заңсыз қудалаулар немесе тексерулер туралы шағымдана алатын, барлық мүдделі органдардан айтылған мәселелердің шешімін ала алатын ашық платформа қолайлы жағдай туғызуға арналған.  Жиынға елордалық кәсіпкерлер палатасының басшысы Бейсен Жолболдиев модераторлық етті.